Dilek Aslan, 27.12.2025
Tüberküloz (TB), önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Hastalığın nedeni mycobacterium tuberculosis isimli bir bakteridir. Tüberküloz, verem olarak da bilinir. Hastalık çoğunlukla akciğerleri etkiler, bulaşıcıdır. Hastalık, aktif olarak hasta olan bireylerin öksürüğü, hapşırığı, konuşması sırasında çevreye saçtığı mikroplar ile bulaşır. Hasta bireylerle uzun süre yakın temasta bulunan sağlıklı kişiler bu mikropları solurlar ve enfekte olurlar.
Dünya’da her yıl 10 milyon kişi hastalığa yakalanmaktadır ve 1,5 milyon kişi de hastalık nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Tüberküloza yakalananların çoğu düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamaktadır, ancak tüberküloz tüm Dünya’da görülmektedir. Tüberküloz hastalarının yaklaşık yarısı Bangladeş, Çin, Hindistan, Endonezya, Nijerya, Pakistan, Filipinler ve Güney Afrika’dadır.
Hastalığın yaygın semptomları arasında uzun süreli öksürük, göğüs ağrısı, halsizlik, yorgunluk, kilo kaybı, ateş, gece terlemesi bulunur. Bu sempromlar çoğunlukla uzun süre (örneğin; aylarca) hafif seyreder. Bu durum da tedaviye başvurmanın gecikmesine ve enfeksiyonun başkalarına yayılma riskinin artmasına neden olur.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre; küresel düzeyde tüberküloz (TB) ölümleri önemli ölçüde azalmıştır. Son 10 yılda DSÖAfrika ve Avrupa bölgelerinde sırasıyla %46 ve %49 azalma sağlandığı belirtilmektedir. Bununla birlikte, TB, 2024 yılında 1,2 milyon kişinin ölümüne neden olmuştur. Bu durum HIV, diyabet, tütün kullanımı ve yetersiz beslenme gibi risk faktörlerinin üzerinde durulması gerektiğini bir kez daha ortaya koymaktadır. Tüberküloza neden olan bakteri ile enfekte olan kişilerin yaşamları boyunca tüberküloza yakalanma riskleri %5-10’dur. Yakalanmayı kolaylaştıran risklerin HIV, yetersiz beslenme veya diyabet gibi hastalıkların bağışıklık sistemini zayıflatması ya da tütün kullanımı olduğu bilinmektedir.
Hastalıktan şüphe edildiğinde, sağlık çalışanı (hekim), hastanın test örneği alınmasını sağlar. Örneğin; kişide akciğer tüberkülozu şüphesi varsa, hastadan tüberküloz bakterisi testi için balgam örneği alınır. Akciğer dışında tüberküloz düşünülüyor ise, etkilenen vücut sıvıları ve dokularından alınan örnekler test edilebilir. Hasta olan kişilere tedavi başlanır. Standart olarak altı aylık tedavi uygulanır. Bazı durumlarda tedaviye direnç olabilir. Hastalık yönetimi sağlık çalışanları tarafından yapılmalıdır. Kişinin hastalık yönetimine uyumu son derece önemlidir.
Hastalık ile mücadele küresel düzeyde sürdürülmelidir.
Kaynaklar
- https://www.who.int/news-room/spotlight/stronger-together-milestones-that-mattered-in-2025 Son erişim: 27.12.2025
- https://www.who.int/health-topics/tuberculosis#tab=tab_1 Son erişim: 27.12.2025
- https://istanbulism.saglik.gov.tr/TR,157188/tuberkuloz.html Son erişim: 27.12.2025
- https://toraks.org.tr/site/news/4135 Son erişim: 27.12.2025
Görsel, AI copilot yardımı ile “tüberküloz” anahtar sözcüğü kullanılarak 27.12.2025 tarihinde hazırlanmıştır.