Risk iletişimi

Risk iletişimi (risk communication), herhangi bir salgında ve sağlıkla ilgili acil olaylarda (krizlerde) temel bir halk sağlığı müdahalesidir. Amacı, risk altındaki kişilerin karşı karşıya kaldıkları bir tehdidin/tehlikenin etkilerini azaltmaya yönelik olarak bilinçli bir şekilde karar verebilmelerini ve koruyucu önlemleri alabilmelerini sağlamaktır.

Risk iletişimi, uzmanlar (profesyoneller), yetkililer ve sağlık riski (tehlikesi) ile karşı karşıya kalan kişiler arasında gerçek zamanlı bilgi, öneri ve görüş alışverişini ifade eder (1).

Risk iletişiminin beş temel prensibi vardır (Şekil 1):

Risk iletişiminin başarısı için rehber niteliğindeki ilkeler (2):

1. Güven sağlayın ve sürdürün.
2. Belirsizlik anlarında bile iletişimi sürdürün.
3. Bütün bileşenlerle koordinasyon içinde olun.
4. Bütün iletişim süreçlerinde şeffaf ve hızlı olun.
   • İletişimin başlangıcı risklerin çerçevesini çizer ve kaygıların neler olduğunu ortaya koyar.
   • Bilinenler ve bilinmeyenler konusunda şeffaflık gerekmektedir.
5. Toplum ile iletişim süreçlerinde proaktif olun.
   • Bu adım, söylentileri ve mezenformasyonu önler.
6. Etkilenen bireyleri/toplumu sürece dahil edin.
   • Mutlak bir gerekliliktir.
7. Risk iletişiminin bütün bileşenleri/yaklaşımları arasında entegrasyon sağlayın.
   • Medya, sosyal medya, sağlıkla ilgili taraflar, toplum, vb bir araya getirilmelidir.
8. Ulusal kapasiteyi güçlendirin.

Risk iletişimi, risk yönetiminin her aşamasında akılda tutulmalıdır. Risk iletişiminin kriz anlarında da uygulanması beklenir (kriz iletişimi). Kriz anlarında dikkat edilmesi gereken konular aşağıda yer almaktadır (3):

1. Yanıt vermekte geç kalmayın.
2. Proaktif mesaj ve uygulamaları sürdürün.
3. Kriz anında iletişimi kurmak için gereken hazırlıkların tam olarak yapılmasını sağlayın.
4. Geleneksel kitle iletişim araçlarının (meydanın) gerekesinim ve beklentilerini dikkate alın.
5. Bütün dış bileşenlerle (paydaş) iletişimi sürdürün.
6. Sağlık sistemi içinde iletişimi sürdürün.
7. Kaosa izin vermeyin (bilgi bolluğu, infodemi, vb kaynaklı kaos).
8. Hedef kitlenin farklılıklarını dikkate alın.
9. Krizin öngörülemeyen yönlerini ortadan kaldırmada ya da en azından kontrolsüz oluşan etkilerini önlemede çok önemli olan kriz iletişimi ile ilgili olarak; olası proaktif eylemlerin ayrıntılarının planlanmasını sağlayın.

Kaynaklar

1. WHO, https://www.who.int/emergencies/risk-communications
2. WHO, Risk communication Essentials https://openwho.org/courses/risk-communication
3. ECDC, https://www.ecdc.europa.eu/en/health-communication/risk-communication

Dilek Aslan, 4.3.2023

Not: İçerik, 4.3.2023 tarihinde güncellenmiştir.