Dünya Sağlık Örgütü, Sırbistan’ın Belgrad şehrinde 21-23 Mart 2023 tarihlerinde Üniversitelerde İnfodemi Yönetimi İçin Müfredat Geliştirme konulu teknik bir çalışma yaptı. Bu çalışmada, farklı ülkelerden 47 uzman bir araya geldi. Toplantıda infodemi yönetiminin üniversite müfredatında nasıl yer verileceğine dair görüşler alındı, ileriki dönemlerde yapılacak çalışmalara güçlü bir zemin oluşturuldu.
Toplantıya Belgrad Üniversitesi Halk Sağlığı Okulu ve Tıp Fakültesi ev sahipliği yaptı.
Belgrad Üniversitesi Tıp Fakültesi önündeki anı fotoğrafı (21.3.2023)
Haberin ayrıntılarına aşağıdaki bağlantıdan erişilebilmektedir.
Günümüzde yanlış bilgi, çarpıtılmış yanlış bilgi, komplo teorisi gibi geniş bir yelpazesi olan infodemi yönetimi için bilginin doğruluğundan emin olmak çok önemli.
İnfodemi yönetimi ve sağlığın geliştirilmesi perspektifi ile ilgili White ve arkadaşları (2023), yayınladıkları yazılarında bazı önemli konulara dikkat çekmektedirler. Yazarlar, sağlığın geliştirilmesinin temel belgesi olan Ottawa Sözleşmesi’nde üzerinde durulan “kolaylaştırmak/olanak sağlamak (enable)”, “aracı olmak (mediate)” ve “savunuculuk yapmak (advocate)” temel konuları üzerinden infodemi yönetimi ile ilgili bir çerçeve çizmektedirler.
Kolaylaştırmak
Çevrimiçi ve fiziksel ortamlarda sağlıkla ilgili doğru bilgileri sağlamak
Sağlık okuryazarlığı programları geliştirmek
Dijital okuryazarlık programları geliştirmek
Bilgileri doğrulama ortamları kurmak, sürdürmek
Yanlış bilgileri öngörerek düzeltmek için mekanizmalar geliştirmek
Toplumda kırılgan grupların sağlık okuryazarlığı ile ilgili araştırmalar yapmak
Sosyal dinleme sistemleri kurmak, infodemiye zamanında yanıt verilmesini sağlamak, infodemiyi doğru yönetmek, zararları zamanında azaltmak
Toplum katılımını sağlamak
Aracı olmak
Toplum liderleri ile ilişki kurmak
İki yönlü iletişim sağlamak
Farklı disiplinlerin desteğini alarak farklı toplum kesimlerine hitap eden doğru, geçerli ve uygun bilgiyi üretmek amacıyla iş birliğine önem veren yaklaşımlar geliştirmek
(Doğru) bilginin toplumsallaşması için adeta bir gereklilik.
Kriz anlarında daha da önemli.
Yayın hayatına görece yeni başlamış olan https://infodemiyonetimi.net/ web sitemize önemli bir vurgu 11.3.2023 tarihli bir internet sitesinde yapıldı. Haberi okumak isteyenler için adres aşağıda:
Küresel düzeyde günlük tuz alımının ortalama 10,8 gram olduğu tahmin edilmektedir. Bu düzey Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından önerilen düzeyin yaklaşık iki katıdır. Öneri, günlük tuz tüketiminin 5 gramdan daha az olması şeklindedir. Beş gram tuz yaklaşık bir çay kaşığına denk gelmektedir. Fazla tuz tüketimi beslenme kaynaklı ölümler açısından önemli bir risk faktörüdür. Yüksek miktarda sodyum alımı ile mide kanseri, obezite, osteoporoz ve böbrek hastalığı gibi diğer sağlık sorunlarının riskinin artması arasında ilişki vardır.
Risk iletişimi (risk communication), herhangi bir salgında ve sağlıkla ilgili acil olaylarda (krizlerde) temel bir halk sağlığı müdahalesidir. Amacı, risk altındaki kişilerin karşı karşıya kaldıkları bir tehdidin/tehlikenin etkilerini azaltmaya yönelik olarak bilinçli bir şekilde karar verebilmelerini ve koruyucu önlemleri alabilmelerini sağlamaktır.
Risk iletişimi, uzmanlar (profesyoneller), yetkililer ve sağlık riski (tehlikesi) ile karşı karşıya kalan kişiler arasında gerçek zamanlı bilgi, öneri ve görüş alışverişini ifade eder (1).
Risk iletişiminin beş temel prensibi vardır (Şekil 1):
Şekil 1. Risk iletişiminin prensipleri
Risk iletişiminin başarısı için rehber niteliğindeki ilkeler (2):
Güven sağlayın ve sürdürün.
Belirsizlik anlarında bile iletişimi sürdürün.
Bütün bileşenlerle koordinasyon içinde olun.
Bütün iletişim süreçlerinde şeffaf ve hızlı olun.
İletişimin başlangıcı risklerin çerçevesini çizer ve kaygıların neler olduğunu ortaya koyar.
Bilinenler ve bilinmeyenler konusunda şeffaflık gerekmektedir.
Toplum ile iletişim süreçlerinde proaktif olun.
Bu adım, söylentileri ve mezenformasyonu önler.
Etkilenen bireyleri/toplumu sürece dahil edin.
Mutlak bir gerekliliktir.
Risk iletişiminin bütün bileşenleri/yaklaşımları arasında entegrasyon sağlayın.
Medya, sosyal medya, sağlıkla ilgili taraflar, toplum, vb bir araya getirilmelidir.
Ulusal kapasiteyi güçlendirin.
Risk iletişimi, risk yönetiminin her aşamasında akılda tutulmalıdır. Risk iletişiminin kriz anlarında da uygulanması beklenir (kriz iletişimi). Kriz anlarında dikkat edilmesi gereken konular aşağıda yer almaktadır (3):
Yanıt vermekte geç kalmayın.
Proaktif mesaj ve uygulamaları sürdürün.
Kriz anında iletişimi kurmak için gereken hazırlıkların tam olarak yapılmasını sağlayın.
Geleneksel kitle iletişim araçlarının (meydanın) gerekesinim ve beklentilerini dikkate alın.
Bütün dış bileşenlerle (paydaş) iletişimi sürdürün.
Sağlık sistemi içinde iletişimi sürdürün.
Kaosa izin vermeyin (bilgi bolluğu, infodemi, vb kaynaklı kaos).
Hedef kitlenin farklılıklarını dikkate alın.
Krizin öngörülemeyen yönlerini ortadan kaldırmada ya da en azından kontrolsüz oluşan etkilerini önlemede çok önemli olan kriz iletişimi ile ilgili olarak; olası proaktif eylemlerin ayrıntılarının planlanmasını sağlayın.
